ماه مبارک رمضان ؛ ماه خودسازی

خودسازی از خودشناسی آغاز می‏شود. نخست ‏باید خود را شناخت تا بتوان خود را ساخت، چرا که با خودشناسی، خداشناسی ‏تحقق می‏یابد و اگر خدا را شناختیم، خود را ساخته‏ایم.
در آغاز باید دید چرا پدید آمده‏ایم؟ و هدف از پیدایش و خلقت ما چیست؟ خداوند در قرآن کریم تصریح کرده ‏است...

که:« و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون، من جن و انس را نیافریدم، جز برای این‏ که عبادت کنند.»
در تفاسیر زیادی «لیعبدون‏» به معنای «لیعرفون‏» آمده‏است، یعنی هدف از خلقت ‏شناخت است وگرنه عبادت فقط نماز و روزه و در سجاده نشستن و خدا را نیایش کردن‏ نیست. نماز و روزه و ...، شعبه‏ای ازعبادت است که عبادت اجتماعی اهمیتش‏ کم‏تر از آنها نیست ، زیرا درآن جا انسان فقط به خود می‏اندیشد، وعبادت در معنای ‏گسترده‏تر با دیگران و به دیگران اندیشیدن است. عبادت، دردشناسی و دردزدایی است.

چگونه خلیفة الله شویم ؟
عبادت، در جمع زیستن و برای جمع زیستن است. این که عبادت بیش‏تر به صورت جمعی مطرح می‏شود و بر مسجد و جمعه و جماعت تاکید می‏شود، برای این است که شناخت انسان به خویش منحصر نشود و به دیگران نیز سرایت ‏کند. ما آفریده نشده‏ایم که تنها گلیم خود را ازآب بیرون بکشیم بلکه باید درمتن قرار بگیریم نه در حاشیه. در جمع زندگی کنیم نه در دیر. به فکر چاره‏جویی ازدیگران باشیم نه تنها چاره‏جویی از خویشتن . به هرحال، بحث ما درباره شناخت نیست ‏که بحثی است طولانی و از آن می‏گذریم. اما آن‏ چه گفتنی است، این است که انسان‏ چگونه باید خود را بسازد و چگونه باید خود را آماده کند تا انسانی الهی گردد، تا قابلیت ‏خلیفة الله شدن پیدا کند. خودسازی به این است که منش خود را به ‏گونه‏ای تغییر دهیم که پروردگار می‏خواهد، و به عبارت دیگر: اگر هم طبیعت ما مایل ‏به تکبر و خودخواهی است، باید نفس خویشتن را چنان ریاضت دهیم که از فراز کبر و نخوت فرود آید و به تواضع و فروتنی گراید. اگر طبیعت ما، به بخل تمایل بیشتری ‏دارد، چون این صفت مورد نکوهش خداوند و تمام پیامبران و اولیاء و خردمندان‏ می‏باشد، پس باید از آن دست‏ برداشت و سخاوتمند شد. خلاصه باید صفات سلبیه (منفی) را از قلب زدود، چنان که صفات ثبوتیه را چون جامه‏ای تمیز و زیبا در بر کرد.

چه باید کرد ؟
باید قلب را از آن چه در نظر مولا و پروردگارمان ناخوشایند و مکروه است، پاک‏ کرد و باید تمام اعضاء و جوارح را در راه رضایش به کار گرفت.
خویشتن را باید به حلم و بردباری عادت داد که آن درجه و مقام آدمی را والا برد ودر میان مردم مایه شرف و عزت باشد و با نیکان و بزرگان هم صحبت ‏شود و از هرچه ‏مایه پستی و تن ‏پروری و تنبلی است دور سازد و آن چه که انسان را به خدایش نزدیک‏ و مقرب می‏کند، به آن سوی سوق دهد و عاقبت‏ خیر و نیک فرجامی، ثمره و نتیجه‏اش ‏باشد.
باید به عفت و پاکدامنی روی آورد و از آن‏ چه مایه نفرت و خجلت ‏باشد و شخصیت ‏انسان را لکه‏دار و ننگ بار سازد، دوری جست. باید صبر را پیشه خود ساخت تا به ‏یقین و رضا برسد و تسلیم در برابر اوامر حق باشد و تنگناها و محنت‏ها و رنج‏ها وسختی‏ها و تنگدستی‏ها و رویدادهای تلخ روزگار، او را از پای درنیاورد.
باید به سوی تکامل عقل و روح گام برداشت و با تکیه بر دو بال تقوا و عمل، به‏ اوج عزت و عظمت و خدا خواهی رسید. باید در مقابل لذات زودگذر دنیایی به سلاح‏ تقوا، ورع، پارسایی و زهد مسلح شد تا رستگار شویم و به بهشت رضوان نایل آییم که:« و رضوان من الله اکبر.»
باید آن چنان بر خویشتن مسلط بود و نفس سرکش را مهار کرد که نه مدح و درود دیگران، و نه فحش و ناسزای آنها در روحیه فولادین و با صلابتش تاثیر گذارد.
باید خود نگهدار بود از آن‏ چه نارضایتی حق در بردارد، نه آن ‏چه خویشتن بخواهد یا نخواهد که در برابر امر مولا خودی نیست که مطرح باشد. باید از شر و بدی و رذایل اخلاقی و عادت‏های ناپسند و منش‏های زشت و کارهای قبیح، دور شد چنان‏ که به‏ خیرخواهی ، راستگویی ، امانت ، فضیلت ، اخلاق نیکو و خصال پسندیده، متخلق شد.